Zhvillimi dhe rritja e Internetit, aftësia për të ruajtur sasi të mëdha të të dhënave personale dhe mbështetja më e madhe në sistemet e informacionit në të gjitha aspektet e jetës kanë rritur rrezikun që teknologjia e informacionit të përdoret në mënyrë joetike. Mes përparimeve të shumta të TI-së në vitet e fundit, etika dhe vlerat njerëzore janë nën-theksuar – me pasoja të ndryshme. Thënë kjo, në terma të përgjithshëm, këtu është një prezantim mbi etikën në organizatat e Teknologjisë së Informacionit (TI).

Temat e mëposhtme janë trajtuar në këtë prezantim:

• Kontraktimi i jashtëm/Shkarkimi i jashtëm: Çfarë janë?
• Kontraktimi i jashtëm: Avantazhet dhe Disavantazhet
• Kontraktimi i jashtëm/Shkarkimi i jashtëm: Kritikët
• Denoncuesi: Çfarë është?

Kontraktimi i jashtëm/Shkarkimi i jashtëm: Çfarë janë?

Një nga aspektet më të keqkuptuara të zinxhirit global të furnizimit është ndryshimi midis ofshoring dhe outsourcing. Një pjesë çuditërisht e madhe e publikut të gjerë i ngatërron këto terma edhe pse ato janë koncepte të ndryshme. Pra, çfarë është kontraktimi i jashtëm (në Anglisht outsourcing)? Dhe si ndryshon nga shkarkimi i jashtëm (në Anglisht offshoring)? Në thelb, kontraktimi i jashtëm ka të bëjë me zhvendosjen e operacioneve të brendshme te një palë e tretë. Kjo mund të vijë në formën e shitjes së impiantit fizik tek një furnizues, blerjes së mallrave ose shërbimeve, ose zhvendosjes së një divizioni të tërë biznesi te një palë e tretë dhe riblerjes së shërbimit. Modeli i tregtisë me dekada është bazuar në këtë princip. Pothuajse çdo kompani në masë të caktuar ka pezulluar funksionet e saj dhe ka renditur specializimin më të konsiderueshëm në fushat më fitimprurëse. Nga ana tjetër, kontraktimi i jashtëm ka gjeneruar pasuri fantastike për ekonominë globale. Ndryshe nga kontraktimi i jashtëm, shkarkimi i jashtëm është kryesisht një aktivitet gjeografik. Për shembull, në vendet e zhvilluara, mallrat janë të shtrenjta sepse stafi i kërkuar për t’i prodhuar dhe shpërndarë ato është i kushtueshëm. Në anën tjetër, në vendet në zhvillim, grupet e punës me kosto të konsiderueshme të lirë ofrojnë një bazë të rehatshme për një ekonomi me kosto të ulët. Kështu, shkarkimi i jashtëm, përfiton nga këto diferencime të kostos duke zhvendosur fabrikat nga vendet e kushtueshme në ekonomitë më të lira për të shitur mallra në vendet e zhvilluara me një zbritje të madhe. Shkarkimi i jashtëm, nuk ka të bëjë vetëm me prodhimin e mallrave fizike, por edhe me shërbimet. Mënyra më e mirë për të kursyer një sasi të konsiderueshme parash është të kombinohen kontraktimi i jashtëm dhe shkarkimi i jashtëm. 

Kontraktimi i jashtëm: Avantazhet dhe Disavantazhet

Disa nga avantazhet dhe disavantazhet e kontraktimit të jashtëm janë dhënë si në vijim:

Kontraktimi i jashtëm/Shkarkimi i jashtëm: Kritikët

Edhe pse një kompani mund të presë të shohë një profil kostoje të reduktuar, ajo humbet aftësitë e saj. Pasi të transferojnë pajisjet prodhuese te një furnizues, kompanitë gjithashtu transferojnë të gjitha njohuritë dhe kapitalin njerëzor për të prodhuar ato mallra. Mundësi të tilla mund të kenë marrë dekada për t’u krijuar. Megjithatë, ato humben, ndaj dhe është e vështirë të kthehen. Kritikët argumentojnë gjithashtu se kontraktimi i jashtëm është i barabartë me humbjet e vendeve të punës. Akti i kontraktimit është përgjithësisht largimi i disa personave. Këta punëtorë përballen me një të ardhme të pasigurt për të mbajtur punët e tyre me furnizuesin e ri ose do të bëhen krejtësisht të tepërt. Ashtu si me kontraktimin e jashtëm, shkarkimi i jashtëm ka potencialin për të kursyer para si për shitësin ashtu edhe për konsumatorin. Megjithatë, kritikët argumentojnë se këto veprime mund të stimulojnë pasurinë në disa nga vendet më të varfra të botës dhe të ofrojnë vende pune për ata që kanë më shumë nevojë për ndihmë. Kritikët pohojnë se kjo është thjesht retorikë personale dhe se shkarkimi i jashtëm është një mjet për të shfrytëzuar disa nga popullsitë më të cenueshme të botës. Punëtorët nga këto vende nuk kanë mbrojtje ligjore dhe përballen me kushte sfiduese.

Denoncuesi: Çfarë është?

Në nivelin e tij më sipërfaqësor, një denoncues raporton humbje, mashtrim, abuzim, korrupsion ose rreziqe për shëndetin dhe sigurinë publike për dikë që mund të korrigjojë keqbërjen. Një denoncues zakonisht punon brenda organizatës ku po ndodh sjellja e keqe; megjithatë, të qenit një agjenci nuk është thelbësore për të shërbyer si denoncues. Ajo që ka rëndësi është që individi të zbulojë informacione për keqbërje që përndryshe nuk do të njiheshin. Individët që duan të gëzojnë mbrojtjen dhe shpërblimet e ligjit të denoncuesve nuk mund të mbështeten në këtë përkufizim të thjeshtuar. Në vend të kësaj, ata duhet t’u përmbahen qëllimeve dhe procedurave në statutet sipas të cilave ata kërkojnë statusin zyrtar të denoncuesit.

Referencat:

Referencat e përdorura për temat e mësipërme të trajtuara në këtë prezantim janë paraqitur si në vijim:

1. Reynolds, G.W. (2015). Ethics in Information Technology, 5E. Cengage Learning.
2. (n.d.). What is a Whistleblower? NWC. https://www.whistleblowers.org/what-is-a-whistleblower/
3. Pine, M. (2020, October 29). Why Companies Outsource. The Balance. https://www.thebalance.com/why-do-companies-outsource-2553035
4. Webb, J. (2017, July 28). What Is Offshoring? What Is Outsourcing? Are They Different? Forbes. https://www.forbes.com/sites/jwebb/2017/07/28/what-is-offshoring-what-is-outsourcing-are-they-different/?sh=3dbfeabf2a2e

paqja me ju,

Dautti

LinkedIn | YouTube | Twitter | Instagram | Facebook